www.skladnica-gornoslaska.pl                             o stronie                             bibliografia                             kontakt

DROGI HANDLOWE I KOMORY CELNE

DROGA WROCŁAW - KRAKÓW PRZEZ OPOLE

Droga Wrocław - Kraków przez Opole natrafiała w odległości 18 km od Brzegu na przeszkodę w postaci Nysy Kłodzkiej płynącej z południa do Odry. Przed dojściem do Nysy droga rozwidlała się i przekraczała rzekę w dwóch punktach w Skorogoszczu i Lewiniu. Cały odcinek drogi od Wrocławia aż po Nysę Kłodzką, będącą granicą dzielnicy dolno- i górno-śląskiej, poświadczony jest w r. 1310 jako droga przymusowa.(1)

Skorogoszcz leży na prawym brzegu Nysy w odległości 6 km od jej ujścia do Odry. Istnienie w tym miejscu mostu na sie poświadczone jest już pierwszej wzmiance dotyczącej miejscowości Skorogoszcz, która w r. 1223 nazwa się "Scorogostov most" i posiada kościół, a przy nim szpital. Z nazwy wnioskować można, osada ta powstała właśnie dzięki istnieniu mostu na uczęszczanej drodze, przy czym rozwijała się widocznie pomyślnie, już bowiem w r. 1271 wymieniona jest jako miasto. Z r. 1310 pochodzi pierwsza wzmianka o istnieniu w Skorogoszczu książęcej komory celnej, w tym bowiem roku książę opolski Bolesław sprzedaje mieszczanom wrocławskim cło od pieszych m. in. w Skorogoszczu. Poświadczona w r. 1310 komora i Skorogoszczu musiała tu istnieć już wcześniej, tym bardziej, że była to od początku XIII w., to jest od chwili podziału Śląska, miejscowość graniczna pomiędzy dzielnicą wrocławską a opolsko-raciborską, nadając się już z tego względu na komorę celną. Ten charakter graniczny zaznacza się szczególnie dokumencie książąt wrocławsko-legnickich z tegoż r. 1310, ustanawiającym przymus drożny w obrębie ich dzielnicy m. in. dla kupcom wjeżdżających do ich ziemi przez Skorogoszcz. Samo miasto należało do klasztoru w Czarnowąsach i dopiero w r. 1328 przeszło drogą zamiany na własność Bolka ks. niemodlińskiego, który r. 1313 objął po ojcu część dzielnicy opolskiej. W dokumencie z r. 1328 wspomniana jest jeszcze raz komora w Skorogoszczu jako własność księcia, mimo że prawa księcia do tej komory nie były widocznie bezsporne, skoro w pochodzącej z pierwszej połowy XIV w. "Liber fundationis epicopatus Wratislaviensis" znajduje się pozbawiona daty wzmianka o tym, że biskup wrocławski wydzierżawił dożywotnio wójtowi ze Skorogoszcza "theolonium in Schurgast (quod) dux Falkinbergensis occupavit".(2)

Bardzo niski czynsz dzierżawny (1 grzywna rocznie) wskazywać może na formalny charakter dzierżawcy, której przedmiot faktycznie pozostawał wrękach księcia. Na jakiej podstawie biskup wrocławski rościł sobie pretensje do cła w Skorogoszczu, trudno dociec, w każdym razie przytoczone fakty pozwalają na stwierdzenie, że Skorogoszczu istniała co najmniej w latach 1310 do 1328 książęca komora celna. 0 5 km powyżej Skorogoszcza istniało drugie przejście przez Nysę blisko miejscowości Lewin, leżącej na lewym brzegu tej rzeki. Lewin, będący tak samo jak i Skorogoszcz miejscowością graniczną pomiędzy dzielnicą dolno- i górno-śląską, występuje jako miasto już w r. 1284. Komora celna w Lewiniu wspomniana jest po raz pierwszy w r. 1310, gdy książę Bolesław sprzedaje mieszczanom Wrocławskim cło pobierane od pieszych w całym szeregu miejscowości z zastrzeżeniem, że cło pobierać będzie nadal wypadkach, gdy wartość niesionego względnie wiezionego przez pieszych towaru przekraczać będzie 10 grzywien denarów. komora jest więc własnością księcia, jednak pewne prawa do niej miał lub rościł sobie do niej również i biskup wrocławski, który wydzierżawił cło w Lewiniu z początkiem XIV w. wraz z cłem w Skorogoszczu wójtowi tego ostatniego, Jakubowi. Obie odnogi drogi krakowskiej zbiegały się dopiero pod samym Opolem, ażeby przekroczywszy Odrę przy pomocy mostu poświadczanego w r. 1240 wejść do leżącego na prawym brzegu rzeki Opola, dawnego grodu, znanego jako miasto co najmniej od r. 1258. (3)

ZAKRES TERYTORIALNY

Opracowanie mapy - Sylwester Kacprzyk

literatura - źródła opracowania/fragmenty książki

(1)- "ROZMIESZCZENIE KOMÓR CELNYCH I PRZEBIEG DRÓG HANDLOWYCH NA ŚLĄSKU DO KOŃCA XIV WIEKU" - Janina Nowakowska str.62

(2)- "ROZMIESZCZENIE KOMÓR CELNYCH I PRZEBIEG DRÓG HANDLOWYCH NA ŚLĄSKU DO KOŃCA XIV WIEKU" - Janina Nowakowska str.62 i 63

(3)- "ROZMIESZCZENIE KOMÓR CELNYCH I PRZEBIEG DRÓG HANDLOWYCH NA ŚLĄSKU DO KOŃCA XIV WIEKU" - Janina Nowakowska str.64